Xét nghiệm beta hCG là gì? Người mẹ cần kiêng gì trước khi xét nghiệm beta hCG hay không là những câu hỏi của rất nhiều mẹ bầu quan tâm bởi đây là một xét nghiệm quan trọng của thai kỳ. Vậy, mẹ bầu có thể tham khảo ngay bài viết dưới đây để có thể tìm hiểu thêm và tự cung cấp cho mình một số thông tin bổ ích để giải đáp thắc mắc này.
Tổng quan giới thiệu xét nghiệm beta HCG
Xét nghiệm beta hCG là một loại xét nghiệm nhằm kiểm tra xem một người phụ nữ có đang mang thai hay không. Đây cũng là một xét nghiệm cần thiết để có thể chẩn đoán dị tật thai nhi. Xét nghiệm beta hCG cũng có vai trò rất quan trọng trong các xét nghiêm trong thai kỳ. Vì thế, để có thể nhận được kết quả chính xác nhất, nhiều mẹ đang rất thắc mắc và muốn tìm hiểu kỹ hơn về xét nghiệm beta hCG.
Xét nghiệm beta hCG là gì?
Trong quá trình mang thai, cơ thể của người mẹ tiết ra một loại hormone đó là hCG, hormone này bản chất là peptid có vai trò kích hoạt cho các tế bào mầm đặc hiệu của bào thai. Đồng thời, hCG còn kích thích làm tiết hormone sinh dục, hình thành nên giới tính cụ thể của thai nhi.
Beta hCG (Human chorionic Gonadotropin) là một loại sialoglycoprotein mới có trọng lượng phân tử khoảng 46.000 dalton. hCG ban đầu là loại hormone được chế tiết bởi loại tế bào trophoblast (lá nuôi) của bánh nhau ngay sau khi trứng thụ tinh. Nồng độ hCG trong huyết thanh thường sẽ tăng nhanh sau thụ thai khiến nó trở thành một marker tuyệt vời cho việc xác định nhanh chóng và theo dõi thai.
Về mặt sinh lý, hCG xuất hiện thường sẽ giúp duy trì hoàng thể. Nó cho phép tổng hợp một loại hormone progesterone và estrogens và hỗ trợ nội mạc tử cung là chỉ điểm cực kỳ quan trọng của tình trạng thai nghén. Beta hCG được giúp đỡ kiểm tra thông qua xét nghiệm máu của mẹ.
hCG có cấu tạo bao gồm 2 tiểu đơn vị là tiểu phân alpha và beta, 2 tiểu đơn vị này có cấu trúc và bản chất khác nhau. Tiểu đơn vị alpha là tiểu phân có cấu trúc giống chuỗi alpha của hormone FSH, LH, chỉ có mỗi loại tiểu đơn vị beta có cấu trúc riêng, biệt hóa cho hormone hCG nên định lượng các loại hormone beta hCG là cơ sở của định lượng hormone hCG.
Xét nghiệm beta hCG là một loại xét nghiệm định lượng nồng độ hCG trong máu hoặc kiểm tra sự tồn tại của hormone này trong cơ thể. Đây là hormone của cơ thể mẹ được chính nhau thai tạo ra trong thai kỳ. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp cụ thể, hormone hCG vẫn tồn tại đặc biệt trong một số khối u. Nhất là những khối u có nguồn gốc xuất phát từ trứng hoặc tinh trùng.
Nồng độ hCG trong cơ thể người bệnh sẽ phản ánh những tình trạng sau:
- Thai trứng: Là trường hợp trứng của người mẹ chỉ phát triển thành một nang, không phát triển thành phôi thai. Sau đó, phần gai nhau thai cũng đang dần dần bị thoái hóa, trở thành túi dịch dính chùm như trứng ếch.
- Khối tăng sinh đang phát triển khá bất thường trong tử cung.
- Ung thư tử cung.
Thông thường, nếu những phụ nữ đang thực sự ở trong một thai kỳ ổn định thì không áp dụng xét nghiệm này mà thường sẽ được áp dụng sau khi sảy thai. Đối với nam giới, xét nghiệm beta hCG còn là xét nghiệm có thể đánh giá, tìm kiếm ung thư tinh hoàn.
Khi nào thì cơ thể mẹ xuất hiện hormone HCG?
Ngay sau khi trứng đã được thụ tinh và bắt đầu làm tổ ở trên niêm mạc tử cung, nồng độ beta hCG cũng sẽ bắt đầu xuất hiện nhiều hơn trong máu. Nồng độ này bắt đầu tăng nhanh chóng và đạt đỉnh điểm ở tuần 14 của thai kỳ, sau đó giảm dần cũng như cực kỳ ổn định ở tháng thứ tư, duy trì kéo dài đến lúc người mẹ sinh. Xin lưu ý rằng, không phải chỉ ở phụ nữ mang thai mới xuất hiện hormone beta hCG.
Một số bác sĩ chỉ định cho người mẹ xét nghiệm beta hCG ngay cả ở nam giới để có thể xác định những khối u tế bào mầm như ung thư tinh hoàn. Ngoài ra, khi tầm soát lại với các dị tật bẩm sinh của thai nhi trong quá trình mang thai, xét nghiệm beta hCG hiện có trong máu người mẹ cũng là một xét nghiệm vô cùng quan trọng.
Vai trò của xét nghiệm beta HCG đối với phụ nữ trong thai kỳ
Khi trứng bắt đầu làm tổ, nhau thai của mẹ bắt đầu hình thành và tiết ra loại hormone hCG. Một phần hormone sẽ hòa tan ngay vào máu, phần còn lại được thải ra ngoài qua đường nước tiểu.
Nồng độ hCG cũng sẽ có ảnh hưởng đến thai nhi, duy trì thai nhi ở mức ổn định trong suốt thời gian nằm trong bụng mẹ. Nồng độ hCG sẽ tăng cao hơn hết từ tuần 14 – 16 sau kỳ kinh chót. Nếu lượng hormone này có tình trạng tăng sớm, bác sĩ sẽ tổ chức tìm kiếm thêm về tình trạng sức khỏe thai nhi cũng như sức khoẻ của người mẹ. Ngay sau khi sinh con, nồng độ hormone này sẽ không còn tồn tại trong máu.
Nếu mẹ mang đa thai, hormone này sẽ có tình trạng phóng thích nhiều hơn. Ngược lại, nếu mang thai nằm ở ngoài tử cung hoặc trong vòi trứng sẽ phóng thích ít hơn.
Khi nào thì cần chỉ định thực hiện xét nghiệm beta hCG?
Bệnh nhân sẽ được chỉ định làm xét nghiệm beta hCG khi:
- Kiểm tra xem bản thân có đang mang thai hay không hoặc xác định rằng có mang thai ngoài tử cung hay không.
- Kiểm tra chính xác tình trạng thai trứng.
- Kiểm tra nguy cơ mắc phải một loại dị tật bẩm sinh ở thai nhi.
- Kiểm tra những loại ung thư đặc biệt có nguồn gốc từ trứng hoặc tinh trùng.
- Dự đoán tuổi thai.
- Chẩn đoán nguy cơ của tình trạng sảy thai ở thai phụ.
Xét nghiệm Beta hCG thực hiện bằng những phương pháp nào?
Xét nghiệm beta hCG là xét nghiệm được thực hiện trên máu hoặc nước tiểu. Đây là xét nghiệm cực kỳ dễ thực hiện, ít bị ảnh hưởng bởi các yếu tố đặc biệt gây sai lệch kết quả nên kỹ thuật xét nghiệm được thực hiện nhanh chóng, cho kết quả cực kỳ chính xác.
Xét nghiệm cần thực hiện trên mẫu máu
Mẫu máu tĩnh mạch (không cần phải nhịn ăn trước khi người bệnh làm xét nghiệm) được lấy đúng quy trình vào ống nghiệm có thể chứa chất chống đông Heparin, EDTA hoặc ống hoàn toàn không chứa chất chống đông;
Mẫu máu lấy của người bệnh được mã hóa thông tin, bảo quản đúng điều kiện bảo quản, và vận chuyển đến phòng xét nghiệm; Sau đó thực hiện ly tâm mẫu máu đủ thời gian quy định, tách riêng được phần huyết tương hoặc huyết thanh.
Thực hiện các loại xét nghiệm trên hệ thống máy xét nghiệm đã được kiểm soát chất lượng. Cuối cùng, kết quả xét nghiệm được duyệt, đánh giá thông qua các cấp và gửi đến khách hàng.
Xét nghiệm thực hiện trên mẫu nước tiểu
Đây là kỹ thuật xét nghiệm thực hiện khá đơn giản. Mẫu nước tiểu khuyến khích nên lấy vào thời điểm buổi sáng vì lúc này nồng độ beta hCG đạt mức đỉnh cao nhất trong một ngày. Mẫu nước tiểu cũng có thể được phân tích bằng kỹ thuật sắc ký miễn dịch và trả kết quả theo đúng với quy trình chuẩn.
Thông thường, để theo dõi sự phát triển của thai nhi trong bụng hay chẩn đoán chính xác có thai hay không, các bác sĩ khuyến cáo người mẹ làm xét nghiệm beta hCG trong máu.
Ý nghĩa của xét nghiệm Beta hCG
Nồng độ beta hCG tong máu được tính theo đơn vị mIU/ml (milli-international unit / mili-lit).
Những con số kết quả đưa ra thường chỉ mang tính chất tương đối. Bởi vì, nhiều trường hợp cho thấy xét nghiệm beta hCG thấp nhưng thai nhi vẫn là hoàn toàn khỏe mạnh. Thai phụ nào đang có hàm lượng beta hCG thấp hoặc cao hơn ở đúng mức trung bình cần được sự theo dõi và được tư vấn kịp thời của bác sĩ.
Trường hợp nồng độ hCG thấp
- Có thể do người mẹ tính tuổi thai không chính xác.
- Có khả năng đã ở tình trạng sảy thai hoặc hỏng trứng.
- Mang thai lạc vị.
Trường hợp nồng độ hCG cao
- Có thể do phương pháp tính tuổi thai không chính xác.
- Đa thai.
- Thai trứng.
- Nghĩ nhiều đến những hội chứng Down khi phát hiện lượng AFP trong máu giảm.
Xét nghiệm beta hCG thường chỉ giúp xác định có thai và theo dõi được sự phát triển của thai nhi chứ không phản ánh được giới tính hay về trí tuệ của thai nhi. Vì vậy, phụ nữ mang thai cũng sẽ không nên lo lắng về chỉ số này, nên làm theo được các khuyến cáo của bác sĩ sản khoa. Việc kiểm tra những nồng độ beta hCG cho thấy kết quả tại một thời điểm, nên có thể kết hợp siêu âm để đưa ra kết luận cực kỳ chính xác về tình trạng thai và tuổi thai.
Mục đích của thực hiện xét nghiệm beta HCG
Nồng độ beta HCG sẽ cho người mẹ biết:
- Xác định mẹ đã mang thai hay chưa.
- Xác định số lượng bào thai: Dựa vào nồng độ beta HCG trong máu có thể dự đoán được thai phụ mang thai đơn hay đa thai. Ở giai đoạn sớm, khi nồng độ hormon này tăng rất cao so với mức cùng độ tuổi thai thì có thể sẽ nghĩ đến tình trạng đa thai. Cần kết hợp thêm với siêu âm để có thể tăng độ tin cậy.
- Phát hiện sớm tình trạng thai ngoài tử cung, phát hiện thai lưu.
- Phát hiện các bệnh lý liên quan đặc biệt đến tế bào nuôi ở nhau thai hoặc các bệnh lý quan trọng ở tử cung, buồng trứng.
- Dự đoán tuổi thai nhi.
- Beta HCG cùng với chỉ số αFP và E3 là bộ ba xét nghiệm dùng cho chẩn đoán trước sinh đối với các chứng bệnh Down và các dị tật bẩm sinh khác như nứt cột sống,…
Nồng độ beta HCG như thế nào là mang thai?
Nồng độ beta HCG ở mỗi mẹ bầu cũng là khác nhau và sau mỗi ngày mỗi giờ thì lượng nồng độ này cũng sẽ thay đổi. Đối với phụ nữ bình thường và không mang thai thì nồng độ hormone beta HCG dưới 5 mIU/mL được coi là âm tính.
Nếu nồng độ beta HCG trong máu ở trong khoảng 6 – 24 mIU/mL thì cần được kiểm tra, theo dõi về nồng độ beta HCG có tăng lên hay không cũng có thể giúp xác định có thai hoặc không. Đối với phụ nữ mang thai, nồng độ hormone này sẽ đạt trên 25 mIU/mL. Nồng độ beta hCG cũng sẽ có sự thay đổi theo tuổi thai tương ứng với các mức tham khảo dưới đây:
- 3 tuần: 5 – 50 mIU/mL
- 4 tuần: 5 – 426 mIU/mL
- 5 tuần: 18 – 7.340 mIU/mL
- 6 tuần: 1.080 – 56.500 mIU/mL
- 7 – 8 tuần: 7.650 – 229.000 mIU/mL
- 9 – 12 tuần: 25.700 – 288.000 mIU/mL
- 13 – 16 tuần: 13.300 – 254.000 mIU/mL
- 17 – 24 tuần: 4.060 – 165.400 mIU/mL
- 25 – 40 tuần: 3.640 – 117.000 mIU/mL
Trong 3 tháng đầu tiên, nồng độ beta hCG vẫn trên đà tăng thì đó là một dấu hiệu bình thường. Tuy nhiên, nếu nồng độ beta hCG ở mức thấp, cần phải theo dõi và kiểm tra xem nó có tăng trở lại trong vòng 48 – 72 giờ trong vòng 3 tháng đầu hay không. Nồng độ beta hCG ở mức thấp có thể là dấu hiệu người mẹ đã bị sảy thai hoặc rụng trứng và cũng có thể là thai ngoài tử cung.
Mẹ bầu cần kiêng gì trước khi xét nghiệm beta hCG
Để có được một kết quả chính xác nhất, mẹ bầu cần lưu ý về những vấn đề quan trọng trước khi xét nghiệm như thời điểm làm xét nghiệm, kiêng gì trước khi xét nghiệm hay là người mẹ có cần nhịn ăn trước khi làm hay không. Vậy thì mẹ bầu cần làm gì trước khi xét nghiệm beta hCG và đâu là thời điểm nên thực hiện?
Xét nghiệm beta hCG được thực hiện vào thời điểm nào trong ngày?
Mẹ bầu có thể thực hiện xét nghiệm beta hCG sau một khoảng từ 7 – 10 ngày quan hệ. Bởi lúc này là thời điểm mà nồng độ hCG tăng cao. Để chắc chắn hơn, mẹ bầu có thể thực hiện sau khi thấy mình đã bị chậm kinh. Mẹ nên thực hiện xét nghiệm ngay ở giai đoạn đầu ở thai kỳ để có thể kiểm soát tình hình thai kỳ. Đồng thời nếu có vấn đề bất thường nào trong cơ thể xảy ra, kiểm tra sớm sẽ giúp bác sĩ có hướng giải quyết sớm để tránh được mối nguy hiểm cho cả hai mẹ con.
Nếu đang còn thắc mắc xét nghiệm beta hCG vào thời điểm nào trong ngày thì câu trả lời chính là là vào buổi sáng. Theo các bác sĩ chuyên gia về khoa Sản, việc xét nghiệm vào buổi sáng thường cho kết quả đúng nhất.
Kiêng những thực phẩm trước khi xét nghiệm beta hCG?
Được khuyến khích là nên thực hiện xét nghiệm vào sáng sớm nên khá nhiều mẹ cũng có thắc mắc xét nghiệm beta hCG có cần nhịn ăn không. Câu trả lời chính là có. Việc ăn sáng đôi khi sẽ có thể cho kết quả không chính xác.
Ngoài ra, trước khi thực hiện xét nghiệm beta hCG, mẹ cần lưu ý những điều sau:
- Không uống đồ uống ngọt có ga, nước hoa quả ép hay uống sữa trong vòng 12 tiếng trước khi thực hiện xét nghiệm.
- Không uống các loại cafe, trà vì thức uống này có thể làm sai kết quả chẩn đoán.
Giải đáp thắc mắc của mẹ bầu về xét nghiệm beta hCG
Bên cạnh câu hỏi cần phải kiêng gì trước khi xét nghiệm beta hCG còn có một số thông tin mẹ cũng cần phải lưu ý khi xét nghiệm beta HCG như sau.
Xét nghiệm beta hCG thực hiện bao lâu có kết quả?
Thông thường, kết quả xét nghiệm sẽ có nhanh chóng chỉ ngay sau 1 – 2 giờ lấy máu xét nghiệm. Do đó, nếu chị em vẫn còn đang băn khoăn xét nghiệm beta hCG bao lâu thì mới có kết quả thì cũng không nên quá hồi hộp. Chị em có thể hỏi luôn nhân viên y tế thực hiện lấy mẫu xem bao lâu thì có kết quả, và quyết định sẽ tiếp tục chờ hoặc về nhà rồi nhận kết quả sau.
Xét nghiệm beta hCG mặc dù âm tính nhưng vẫn có thai
Đây là tình trạng vẫn thường xuyên có thể xảy ra bởi không phải lúc nào kết quả cũng có thể chính xác 100%. Nguyên nhân xảy ra chủ yếu do:
- Mẹ tiến hành xét nghiệm khi còn quá sớm: Trong giai đoạn đầu thai kỳ, nồng độ hormone hCG thường sẽ trong tình trạng không ổn định. Do đó, nếu mẹ chọn làm xét nghiệm quá sớm có thể cho ra một kết quả không chính xác. Thời điểm tốt nhất để thực hiện là sau 2 tuần.
- Sử dụng thuốc: Việc sử dụng các loại thuốc lợi tiểu, thuốc an thần,… có thể làm sai lệch về kết quả xét nghiệm do nồng độ hCG trong máu sẽ phải bị ảnh hưởng. Do đó, đôi khi kết quả cho ra sẽ âm tính hoặc kết quả xét nghiệm beta hCG 0.1 nhưng mẹ vẫn có thai.
- Nội mạc tử cung mỏng: Nếu mẹ bầu nào có nội mạc tử cung mỏng, thai nhi rất khó để bám chắc vào tử cung. Ngoài ra, nếu mẹ không thể nào bổ sung đủ chất dinh dưỡng, hormone này cũng sẽ sản sinh ra chậm hơn, làm sai kết quả xét nghiệm. Khi xảy ra tình trạng sai lệch này, nếu mẹ không kịp thời bổ sung chất dinh dưỡng thì cũng hoàn toàn có thể bị động thai hoặc sảy thai.
- Xét nghiệm tại những cơ sở xét nghiệm không đạt chất lượng: Nếu mẹ tiến hành thủ thuật xét nghiệm này tại những có sở y tế kém chất lượng, cơ sở vật chất y tế cũ kỹ không đảm bảo, bác sĩ thiếu chuyên môn thì kết quả sai lệch cũng là điều có thể xảy ra.
Nồng độ hCG bao nhiêu thì trên que thử mới hiện 2 vạch
Đây là thắc mắc chung thường quy cần được giải đáp của nhiều chị em. Nồng độ hCG trung bình được tính trong máu thông thường là bằng 0 nếu mẹ không mang thai. Nồng độ này sẽ rời vào khoảng 10 – 25 U/L nếu vẫn chưa chắc chắn mẹ đang có thai hay không và sẽ hơn 25 U/L nếu chắc chắn mang thai.
Khi mới thụ tinh, chỉ số hCG trong máu cũng khá thấp nên khi thử thai có thể cho 1 vạch hoặc 2 vạch mờ. Tuy nhiên, khi mẹ đã mang thai được thời gian khoảng 5 tuần thì nồng độ hCG trong máu sẽ rơi vào trong khoảng 200 – 7000 U/L. Lúc này, nếu thử thai theo đúng cách, que thử thai đã đạt chất lượng thì sẽ cho kết quả 2 vạch.
Trong trường hợp xét nghiệm thực hiện bằng nước tiểu thì cách đọc đúng cho kết quả xét nghiệm beta hCGnhư sau:
- Một vạch hoặc dấu trừ (-): Người thử không có thai.
- Hai vạch hoặc dấu cộng (+): Người thử đang có thai.
- Không hiển thị vạch nào: Không chắc chắn người thử đang có thai hay không.
Những lưu ý khi làm xét nghiệm beta HCG
Beta hCG được thực hiện là loại xét nghiệm định lượng trong máu hoặc định tính nước tiểu. Các mẹ bầu cũng hoàn toàn sẽ được khuyến cáo thực hiện xét nghiệm này vào thời điểm buổi sáng vì lúc này nồng độ beta hCG đạt đỉnh ở mức cao nhất trong ngày.
- Đối với mẫu nước tiểu: Thai phụ nên thực hiện lấy nước giữa dòng vào lần tiểu đầu tiên sau khi ngủ dậy vào buổi sáng.
- Đối với mẫu máu: Thai phụ tốt nhất nên nhịn ăn sáng ngày hôm đó trước khi lấy máu vào buổi sáng.
Tổng kết
Hormone beta hCG chính là mối quan tâm đặc biệt không chỉ của những bà mẹ mang thai mà còn của các bác sĩ sản khoa. Các cặp vợ chồng thường sẽ muốn kiểm tra việc mình có thai hay không thì thường đến các bệnh viện để làm xét nghiệm beta hCG, xác định nồng độ hormone hCG trong máu của người vợ. Hi vọng bài viết trên đây về xét nghiệm beta hCG đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin và định hướng cần thiết trên chặng đường chăm sóc sức khoẻ của mình.
